MTB zoekt toekomst als sociaal ontwikkelbedrijf

Directeur Marcel Jöris: “36.000 mensen met arbeidscapaciteit zitten thuis op de bank.”

Als je verantwoordelijk bent voor de continuïteit van het sociaal ontwikkelbedrijf MTB in Maastricht heb je nogal een opdracht. Ga maar na: het bedrijf telde in 2015 nog 1400 fte. Dat is in 2023 teruggelopen tot 580 fte. Als gevolg van de participatiewet is de instroom letterlijk naar 0 (nul) teruggelopen, terwijl de uitstroom vorig jaar 53 fte was. Dat kan niet meer lang goed gaan, zou je denken. Toch hoeft dat niet zo te zijn. Directeur Marcel Jöris ziet een nieuwe – kansrijke – toekomst voor de MTB. Hij zet vol in op het ontwikkelen van álle mensen die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt.

2015
We spreken Jöris in zijn kamer in het kantoor van de MTB in Randwyck. Hij prikt meteen het jaartal 2015 om van wal te steken. “In 2015 is de Participatiewet ingevoerd. Het bedrijfsleven zou voortaan massaal de mensen met een afstand in dienst moeten nemen. Bedrijven zo’n 100.000, de overheden nog eens 25.000. De instroom op basis van een sociale indicatie ging terug naar nul. In de praktijk is van die participatie niet veel terecht gekomen, terwijl de uitstroom wel gestaag gaat. Mensen gaan met pensioen, al dan niet vervroegd. Ze worden te ziek of ze zijn uitgestroomd naar een reguliere baan.”

Omvorming
Tegen die achtergrond is het nog knap van de MTB dat de omzet in 2023 met 17.7 miljoen euro nog hoger was dan in 2022. Maar duidelijk is natuurlijk dat deze weg niet meer lang is vol te houden. Jöris zet de laatste jaren daarom ook vol in op de omvorming van de MTB tot sociaal ontwikkelbedrijf. Een plek waar alle mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt terecht kunnen in een van de dertien leer-werk-routes.

MBO-certificaat
Jöris: “We werken nauw samen met het Vista-college. Iemand die bij ons komt wordt begeleid en kan meteen terecht in een echte werkomgeving. Afhankelijk van het niveau krijg je na de opleiding een MBO-deelcertificaat of een praktijkverklaring. In 2023 hebben we zo 197 mensen in een leerroute gehad, met groot succes.”

Kansrijk
Jöris is begonnen met de leerroutes, ook al staat daar nauwelijks nog een financiële vergoeding tegenover vanuit de aandeelhoudende gemeenten (Maastricht, Eijsden-Margraten, Meerssen) of vanuit het Rijk. “Niks doen is geen optie. We zien dat deze aanpak voor heel veel mensen kansrijk is. De Participatiewet is niet voor niets mislukt. Dat komt omdat je mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, of mensen die al lang uit het arbeidsproces zijn geweest, niet rechtstreeks kunt plaatsen. Dat werkt niet, daarom zijn bedrijven afgehaakt. Je zult mensen eerst weer ritme moeten bijbrengen. Ze moeten de kans krijgen nieuwe vaardigheden en skills op te doen. Je zult ze in het begin moeten begeleiden. En als je dat zorgvuldig doet, blijkt dat ze wel degelijk kunnen instromen in regulier werk.”

Expertise
De directeur vindt het te gemakkelijk om te roepen dat er nu zo’n tekort is aan arbeidskrachten, dat het bedrijfsleven nu zelf maar moet zorgen dat ze nu iedereen aannemen en geschikt voor een functie maken. “Dat gaat mis, omdat die bedrijven daar geen ervaring mee hebben. Ze hebben daarvoor niet de expertise in huis. Je zult met begeleiders moeten werken aan opleiding en ontwikkeling. Dat kost wat meer tijd. Bedrijven zijn niet ingericht op die leer-werk routes, terwijl dat juist onze kracht is al tientallen jaren. Laat ons dat dan ook doen, bij ons of in het bedrijf zelf.”

Risico
Volgens Jöris kunnen mensen na zo’n leer-werk-traject op detacheringsbasis worden uitgeplaatst: “Het risico op een mismatch voor de inlener is dan nul.” Ook zou je kunnen denken aan een systeem waarbij je gebruikt maakt van een loonkostensubsidie. “De FNV maakt zich daar nu hard voor.”

Infrastructuur
De directeur hoopt dat de MTB de komende jaren nog voldoende personeel en voldoende omzet heeft. “We hebben die infrastructuur die we nu als MTB hebben en de kennis en ervaring die nog in ons bedrijf zit nodig om de transformatie door te kunnen zetten naar sociaal ontwikkelbedrijf.”

Tekort
Voor dat ontwikkeldeel van de MTB zal er uiteindelijk een bepaalde vergoeding per plek moeten komen. “Nu betalen we alles uit onze eigen bedrijfsvoering. Ons jaarlijkse tekort, in 2023 was dat 3.9 miljoen euro, zou een stuk minder zijn als onze leerwerk-routes worden vergoed.”

Bank
Grote vraag is dan waar alle mensen die voor 2015 instroomden nu zijn gebleven? Jöris: “Dat is de belangrijkste vraag! Uit onderzoek van Berenschot weten we dat 36.000 mensen nu thuis op de bank zitten, terwijl ze wel nog voldoende arbeidscapaciteit hebben. Maar dan moet je wel eerst met die mensen weer aan de slag.”

Zakelijk
Jöris: “Het mooie is dat die mensen aan de slag helpen niet alleen sociaal is en veel meer is dan dat je als samenleving laat zien dat je iedereen wil laten meedoen. Dat je betekenis wil geven aan het leven van die mensen. Het gaat simpelweg ook om een zakelijke afweging. Mensen van wie je de arbeidscapaciteit weet te benutten, haal je uit de uitkering. Die gaan weer belasting betalen. Die kun je goed inzetten in sectoren waar een groot tekort is aan personeel. Allemaal winstpunten. Berenschot heeft ook dat uitgerekend. Het weer ontwikkelen van mensen gaat om investeringen die zichzelf meer dan terugverdienen.”

Waard
De directeur van MTB hoopt dat hij de politiek kan overtuigen door de resultaten te laten spreken. “En uiteindelijk komt het neer op de vraag wat het ons als samenleving waard is om iedereen mee te laten doen.”

Bron: https://www.denieuwestermaastricht.nl/mtb/